شبکه علم و دین بصیرت جویان
Related Articles
قسمت اول پرسش ها و پاسخ های دانشجویی ؛ ج۴۴ ؛ ص۳۹–۴۴
پرسش :فرق نماز با یوگا چیست؛ اگر با آن به آرامش برسم، چه نیازى به نماز دارم؟
قسمت اول
پاسخ: نماز به هیچ وجه با یوگا قابل قیاس نیست؛ زیرا یوگا تنها نوعى ورزش همراه با تمرکز است و از آثار معنوى، فرهنگى و تربیتى و ارتباط با مبدأ هستى کاملا تهى است. در حالى که نماز به تعبیر عرفا، مکتب جامع است؛ یعنى، جامعترین و کاملترین راه پرواز از جهان ماده و پیوستن به معبود و معشوق حقیقى است. هر یک از شروط، اجزا، اقوال و افعال نماز، داراى معانى و اسرارى عظیم و دربردارنده اصول تربیتى و پیامآور فرهنگى خاص هستند که هیچ یک از آنان در یوگا وجود ندارد. به نظر مىرسد آنچه باعث این مقایسه نادرست شده دو چیز است:
۱. اینکه غالبا نمازهاى ما حقیقى و با حضور قلب و آداب باطنى نیست و چون به ژرفاى نماز راه نیافته و نماز در سویداى دل ما رسوخ نکرده است، با حرکات دیگرى که با نگرش سطحى مشابه مىنماید، یکسان انگاشته مىشود.
۲. بىتوجهى به اسرار و روح نماز و تعالیم و پیامدهاى معنوى، تربیتى، روحانى، دنیوى و اخروى هر یک از اجزا و شرایط آن.
آرامش معنوى در نماز
همان طور که جسم انسان براى ادامه زندگى و انجام وظایف خود، نیاز به مواد غذایى و انرژى دارد؛ روح انسان نیز براى آرامش و نشاط و فعالیت خود؛ نیاز به معنویت دارد که در پرتو آن، از آرامش کامل برخودار باشد.
در میان عبادتها نماز و نیایش با خدا، بهترین، مفیدترین و آسانترین غذاى روح معرفى شده است که انسان با اقامه نماز و ارتباط مستقیم با خدا، از یک آرامش روحى کامل برخودار بوده و هیچ گونه اضطراب و ترس و غمى نخواهد داشت. خداوند در قرآن کریم مىفرماید:
إن الذین آمنوا وعملوا الصالحات وأقاموا الصلاه وآتوا الزکاه لهم أجرهم عند ربهم ولا خوف علیهم ولا هم یحزنون؛ «کسانى که ایمان آورده و کارهاى خوب انجام دادند و نماز را بر پا داشتند و زکات را پرداختند؛ اجر و مزدشان با خداست و ترسى ندارند و غمگین نمىشوند».
چون نماز سر مشق پاکى، معراج و نور مومن، صفاى باطن، کلید تمامى خوبىها، شست و شوى دل، سرچشمه پاکى و کمال، رشته الفت بین بندگان و خدا است. خداوند مىفرماید:
اقم الصلاه لذکرى؛ «نماز را بپا دار تا به یاد من باشى».
ولذکر الله أکبر؛ «نماز بزرگترین ذکر الهى است».
اینکه نماز را برترین مصداق «ذکر» یاد کرده، شاید بدین جهت باشد که در حال قیام به نماز، نفس آدمى در اثر توجه به مبدأ اعلا و خالق یکتا، از اضطراب درونى دور شده و سختىها و ناملایمات را از یاد مىبرد و شاید وجه کمک گرفتن از نماز در آیه واستعینوا بالصبر و الصلاه؛ «از صبر و نماز استعانت بجویید»، همین باشد.
آیه ۹۱ سوره مائده مىفرماید: «شیطان مىخواهد در میان شما به وسیله شراب و قمار عداوت ایجاد کند و شما را از ذکر خدا و نماز بازدارد آیا خوددارى خواهید کرد». در تفسیر این آیه گفته شده که: «به این دلیل خداوند در این آیه، نماز را جداى از ذکر خدا اسم برد- با توجه به اینکه نماز هم ذکر خداست- که نماز فرد کامل، از ذکر الهى است و خداوند اهتمام بیشترى به امر آن دارد و در روایت صحیح هم وارد شده که: «نماز پایه و ستون دین است». انسان غرق در افکار و ذهنیتهاى روزمره، در فراز و نشیب زندگى و به دنبال تأمین معاش، به ناچار برخوردهاى زیادى را تحمل مىکند
تا امنیت و آرامش را در زندگى برقرار نماید. آنقدر اضطراب و نگرانى او را تحت الشعاع قرار مىدهد که نمىتواند لحظهاى آرامش واقعى را تجربه کند و صداى روح بخش و جانفزاى اذان، او را به میهمانى سفره کرامت و بخشش حق تعالى دعوت مىکند.
وضو مىگیرد و خود را پاک و طاهر، آماده ملاقات مىکند. بدن را از آلودگىها پاک مىسازد تا آماده شود جان و روح را از بدىها بزداید.
رو به سوى خدا مىآورد، لحظات زیبا و آرامش بخشى که افتخار هم صحبتى با رب الارباب را به دست آورده که بزرگترین افتخار است.
مىتواند راز دل به محبوبى بگوید که وعده اجابت داده است. فقط دلى سرشار از پاکى و صفا لازم است و ایمان و عمل صالح که زمینه ساز پذیرا شدن نیاز است. وقتى که زمزمه مىکند اهدنا الصراط المستقیم هدایت را فقط از او مىخواهد و هنگامى که سر بر آستان پاک حضرت حق خم مىکند، به ضعف خود در برابر عظمت و جلال الله اعتراف مىکند.
اوج اتصال، نهایت عشق و پرواز در ملکوت را در این لحظات عرفانى تجربه مىکند که زیباترین لحظههاى زندگى است.
