شبکه علم و دین بصیرت جویان
این قسمت : ضرورت حکومت اسلامی و ولایت فقیه
در قسمت گذشته بدین پزسش رسیدیم که چرا باید یک فقیه بر دیگران حکمرانی کند؟ ما در این مقاله به این مطلب – به خواست خدا – رسیدگی خواهیم نمود.
برای آن که این مطلب را بهتر متوجه شویم بایستی ریشه این ولایت را بررسی کنیم.
در نگاه انسان شناسی اسلامی ، محوریت در تمام امور بشر ، خداوند است و انسان باید هر آن چه در زندگی خویش به سر می برد در راستای او باشد. زیرا او بشر را آفریده است و وجودش تنها و تنها به او وابسته . یعنی خداوند تمام اسباب را در دست دارد و خود سبب اصلی است . پس مالک انسان نیر هست . چون همه انسان ها نیازمند اند و هر موجودی شائبه ای از نیاز را دارد. پس برای این رفع نیاز لازم است یک موجود واحد غیر محتاج باشد تا موجودات دیگر بر او تکیه کند . انسان شناسی اسلامی بر خلاف انسان شناسی اومانیستی ، الله محور است و همین خدا که انسان را آفریده است و تمام وجود وی از اوست مالک حقیقی او شمرده می شود. بنابر این ، اصل بر این است که هیچ انسانی بر شخص دیگر حکومت نکند زیرا هیچ مزیتی بر او ندارد و تنها خداست که بر انسان ها مزیت و برتری دارد. از طرف دیگر ، امکان ندارد پیچیدگی زندگی بشر بدون حکومت باشد. بنابر این خداوند متعال بدین سبب از سمت خویش حاکمی را می فرستد تا هم هدایت گر آنان باشد و هم امور آنان را مدیریت نماید . در زمان پیشین انبیا و سپس امامان معصوم ( علیهم السلام ) بوده اند. گرچه اکثر آنان به دلیل عدم مقبولیت در میان مردم نتوانستند مشروعیت الهی خویش را بر روی زمین پیاده سازند اما در میان اصحاب خود نیز دستور می دادند . ریشه احکام فقه در همین دستورات الهی ائمه به شیعیان است.
بنابر این ، لازم می آید تا خداوند برای هدایت مردم کسی را تا روز قیامت نگاه دارد تا واسطه ای میان او و مردم برای تکامل بشر به سوی درجات بالا و والا باشند . بنابر این ، خلاف حکمت خداست که در زمان غیبت ، احکام خود را بر زمین بگذارد و عدم دسترسی مردم به امام معصوم را مایه گمراهی قرار دهد.
امام خمینی (ره) در بیانی در کتاب البیع خویش (۱) به ضرورت حکومت اسلامی اشاره می کنند که به نحو اختصار چنین است:
- اسلام، قوانین اجتماعی بسیاری دارد.مانند قوانین نظامی-دفاعی، اقتصادی، جزائی ، سیاسی و … و منحصر در احکام عبادی و اخلاقیات نمی باشد
- این قوانین جز به ایجاد حکومت محقق نمی گردد
- اساس حکومت اسلام بر قوانین الهی است و استبداد، قوانین بشری و هرگونه وضعیت دیگری در آن ، پذیرفته نمی شود.
- قوانین اسلام تا قیامت برپاست . بنابر این، لازم است یک حکومت پابرجاباشد تا قوانین الهی اجرا گردد.
مطلب دیگر این است که اگر خداوند بخواهد همچنین حکومتی را برقرار سازد باید شخصیتی را بنهد که هم به احکام او آگاه باشد و هم بتواند با عدالت و راستی عمل کند تا بر خلاف حکم خدا کاری نکرده باشد. برای تأمین این آگاهی فقاهت لازم است زیرا گرچه شخص عادی نیز می تواند از احکام دین آگاهی یابد اما در مسائل جدید توان نظر ندارد و همچنین با منابع دین آشنا نیست و برای نکته دوم ( عمل به حکم خدا ) لازم است از گناه بپرهیزد .
بنابر این ، باید به حکم عقل آگاه ترین مردم به خکم خدا که حساسیت بیشتری هم در اجرای آن دارد مسئولیت آن را بر عهده گیرد.
در قسمت آینده – به خواست خدا – پیرامون ادله قرآنی و روایی درباره ولایت فقیه سخن خواهیم راند
۱. ر.ک. امام خمینی ، کتاب البیع ، ج۲ ،صص۶۱۷-۶۲۲
