شبکه علم و دین بصیرت جویان
سیدمحمدطباطبائی- در شماره های گذشته ، اصول امام را در سیاست داخلی بر محور بیانات حضرت آیت الله خامنه ای در سال ۹۲ رسیدگی کردیم. از این شماره به خواست خدا به بررسی اصول ایشان در سیاست خارجی می پردازیم.
اولین اصل از اصول سیاست خارجی امام خمینی (ره) از منظر رهبر معظم انقلاب،» ایستادگی در مقابل سیاست های مداخله گر و سلطه طلب« است. این اصل را به خوبی در بیانات و سیره حکومتی امام بزرگوار می توان دریافت؛ اصلی که ما را رهنمون می شود حفظ استقلال ملی از مهم ترین مصالح کشور است . حضرت امام (ره) به صراحت می فرماید: »ما نمی خواهیم که به امریکا ظلم کنیم و نمی خواهیم که زیر بار ظلم امریکا برویم. آن ها کارهایی که کردند و ظلم به ما بوده است ما آن ها را تحمل نخواهیم کرد . اما روابط دوستانه با همه ملت ها داریم و دولت ها هم اگر به طور احترام با ما رفتار کنند ما هم احترام متقابل را رعایت می کنیم.«۱ و نیز می فرماید: »ما با اسرائیل چون غاصب است و در حال جنگ است با مسلمین ، روابطی نخواهیم داشت. و اما امریکا و شوروی؛ اگر دخالت در امور داخلی ما نکنند و با ما روابط حسنه داشته باشند با آن ها روابط بر قرار می کنیم.۲» این شرط امام برای برقراری با امریکا بود. شرطی که هیچ گاه رعایت نکرد و هر روز بر دشمنی خود افزود و نمود واضح آن در تجاوزات مستقیم امریکا به ایران در حادثه طبس، سقوط هواپیمای مسافربری، تجاوز به آب ایران در سال ۸۱ و فتنه ۸۸ قابل مشاهده است. امام خمینی (ره) در پیام خود به کارکنان صنعت نفت در سال ۶۷ به صراحت می نویسد:»و مردم تصور نکنند ایادی نفوذ و استکبار و امریکا دست از شیطنت برداشته اند، در هرجا و در هر مقوله ای احتمال حضور و کار شکنی آنان هست .»۳حضرت امام خامنه ای درباره آموختن روح مقاومت به مردم از ناحیه بنیانگذار انقلاب می فرماید:
«نه شرقی، نه غربی»، شعار رد و نفی استکبار و مستکبران، شعار استقلال ملت ایران، شعار اعتماد به این جوانهای مؤمن در هر نقطهای از کشور، شعارهای زنده و جاوید ماست؛ هر کدام از دل پرحکمتی برخاسته است که با ارتباط با عالم غیب، با ارتباط با خدا، با بندگی خدا، آن مرد بزرگ، آن پیر فرزانه، آن حکیم دلاور آنها را به ما ملت ایران آموخت. »۴
امام خمینی (ره) صریح فرمود:«ما دنبال این نیستیم که امریکا براى ما کار بکند. »ما امریکا را زیر پا مىگذاریم.« در این امور؛ نمىگذاریم که دخالت در امور ما بکند، نمى گذاریم کسى دیگر هم دخالت بر ما بکند.۵»
* جایگاه این اصل در نظام روابط بین الملل
قربانعلی قربان زاده در این باره می نویسد:» یک واحد یا بازیگر، در نظام بین الملل یک هویت سازمانی رسمی می باشد که از افراد انسانی ، ترکیب یافته و موضوع تحلیل های نظام گونه قرار می گیرد و به طور کلی ، تابع بازیگران دیگر نبوده و جدای از دیگران عمل می کند. دولت ها ، ملت ها ، افراد و سازمان ها ، از بازیگران نظام محسوب می شوند. امروزه ، کشورها عمده ترین بازیگر نظام بین الملل هستند، ولی از لحاظ نقشی که در نظام ایفا می کنند ، تفاوت دارند و با توجه به مشخصه های قدرت مادی ، نظامی و انگیزه ای و میزان نفوذشان در نظام بین الملل به هفت دسته تقسیم می شوند: قدرت های درجه اول ، قدرت های درجه دوم، قدرت های متوسط، قدرت های کوچک، دولت های منطقه ای ودولت های کوچک و مستعمرات.«۶ و نیز می نویسد:» از آن جا که نظام بین الملل ، یک نظام انسانی است می توان از ماهیت انسانی یا ضد انسانی روابط سخن گفت به گونه ای که در دوسوی طیفی قرار گرفته و هر کدام دارای زیر مجموعه خاص خود می باشند و وجه مشخصه هر کدام، انسانی یا ضد انسانی بودن آن هاست.
[بر اساس تفکر امام خمینی (ره)] احترام متقابل و عدم ظلم و انظلام در روابط با تمام خارجی ها ، تراضی طرفین در مبادلات تجاری ، برقراری روابط حسنه و دوستی با تمام ملت ها و دولت های عالم، عدم دخالت در سرنوشت سایر دولت ها و ملت ها مبین ماهیت انسانی روابط بازیگران است.
نفوذ ، هجوم به فرهنگ و ادب ، مداخله، اشغال ، هجوم به بلاد ، غارت مخازن و تجاوز به منافع ملت ها ، سلطه مستقیم و غیر مستقیم ، اسارت ، وابستگی در ابعاد مختلف ، از مشخصه های ماهیت ضد انسانی روابط بین بازیگران است که در عمل به شکل آقایی – نوکری و ارباب- نوکری جلوه می کند.» ۷
انتشار یافته در شماره ششم نشریه راه امام
* پی نوشت ها
- سیاست خارجی و روابط بین الملل از دید گاه امام خمینی (ره) ، ص۱۴۱ ، ۱۰/۹/۱۳۵۷
- همان ، ص ۱۳۸ ، ۱۸/۱۰/۱۳۵۷
- صحیفه امام ، ج ۲۱ ، ص ۲۳۳؛ ۲۰/۱۰/۱۳۶۷
- ۱۲/۲/۱۳۸۷، بیانات در مراسم نظامی مشترک یگان های نیرویهای مسلح استان فارس
- صحیفه امام ، ج۱۷، ص ۴۰۴ ؛۲۱/۱/۱۳۶۲
- قربان علی قربان زاده ، روابط بین الملل از دیدگاه امام خمینی ،صص۲۷-۲۸
- همان ، صص۱۴۷-۱۴۸
