شبکه علم و دین بصیرت جویان
پرسش: علت اختلاف نظر مراجع تقلید در اعلام اول ماه رمضان و عید فطر چیست؟ آیا در گذشته این اختلاف بوده است؟
پاسخ:
اختلاف نظر مراجع تقلید در ثبوت اول ماه ، امری نیست که تازه به وجود آمده باشد؛ بلکه در گذشته نیز این مسئله ، در نزد ایشان مورد فکر و نظر بوده است. عوامل متعددی باعث اختلاف نظر گردیده است که موارد ذیل را می توان مهم ترین آن ها دانست:
۱. اعتبار اتحاد افق؛ عده ای بر این باورند که اگر هلال ماه ، در نقطه ای از کره زمین دیده شود – که افق در آن جا با جاهای دیگر تفاوت داشته باشد ولی در شب مشترک باشند – اول ماه در آن مکان ها ثابت می شود. در مقابل این نظریه ، فقهایی هستند که اتحاد در افق را معتبر می دانند و معتقدند: اگر هلال ماه در شهری دیده شود که افق آن ، با شهر یا کشور اختلاف داشته باشد ، اول ماه از نظر شرعی برای شهر دوم ثابت نمی شود. بدیهی است طبق نظر اول به طور معمول ، اول ماه یک روز زودتر ثابت می شود.
۲. اعتبار حکم حاکم ؛ حجیت و نفوذ حکم حاکم میان فقیهان ، نظری مشهور است ؛ ولی برخی از آنان ، حکم حاکم را در رؤیت هلال ماه معتبر نمی دانند .
۳. شهادت بیّنه نزد حاکم؛ گاه مجتهد جامع شرایط ، از شهادت کسانی که ماه را دیده اند ، اطمینان پیدا می کنند و بر این اساس ثبوت اول ماه را اعلام می دارند. چه بسا ممکن است به جهت فقدان برخی شرایط ، برای مجتهد دیگری این اطمینان حاصل نشده باشد.
اختلاف فقیهان در امور یاد شده ، به جهت اختلاف در یک سری از مبانی نظری و اصول فکری است که آرا و افکار متفاوتی را بر می تابد. نظریه پردازی مختلف در ادبیات و اصول فقه …و اختلاف نظر در سند احادیث و شناخت راویان ، به طور طبیعی موجب تفاوت در بعضی از فتاوا می شود.
برگرفته از کتاب رساله دانشجویی ، سید مجتبی حسینی
