به نام ایران، به کام اسرائیل؛ آشنایی با مراکز مطالعات ایران در غرب که نسخه‌های امنیتی می‌پیچند +تصاویر

ب

انقلاب ایران، بنا به نظر اکثریت قریب به اتفاق صاحب‌نظران، یک شوک بزرگ در افکار کارشناسان و متخصصان سیاسی و فرهنگی غرب ایجاد کرد و آن‌ها احساس کردند که چه اندازه در شناخت جامعه ایرانی دچار نقص و کمبود بوده‌اند. در سال‌های پس از پیروزی انقلاب، در سایه ولع غربی‌ها برای شناخت ملتی که یکی از رویداد‌های بزرگ ربع قرن آخر قرن بیستم را رقم زد، انواع و اقسام برنامه‌ها و دوره‌ها و بورس‌های ایرانشناسی و مطالعات ایرانی، در دانشگاه‌های غربی، به خصوص در ایالات متحده تدوین و ارایه شد. در این میان، مهاجرت بسیاری از چهره‌های روشنفکری و دانشگاهی مخالف انقلاب اسلامی به غرب، یکی از پایه‌های شکل‌گیری این نوع برنامه بوده است. بگذریم از این که، فارغ از هر نوع ارزشگذاری ایدئولوژیک یا اخلاقی، و صرفا به عنوان یک فکت مطالعاتی، می‌توان به این نتیجه رسید که بخش عمده هزینه‌ها و مخارج این بنیادها و مراکز و دوره‌های مطالعات ایرانی، توسط سرمایه‌داران یهودی، ارمنی و بهایی ایرانی‌تبار تامین می‌شود که با وقوع انقلاب، یا پیش از آن از ایران خارج شدند، یا دست کم علی‌الظاهر از طریق آن‌ها در اختیار این مراکز قرار می‌گیرد. بررسی این موضوع البته مجالی دیگر می‌طلبد.

در این جا صرفا برای تقریب به ذهن و آشنایی با برخی بده و بستان‌ها در فضای آکادمیک غرب، چند مصداق تاریخی آورده و تفصیل موضوع به مجالی دیگر سپرده می شود. بخش عمده ای از گرنت‌ها  (Grant) و  بورسیه‌ها در دانشگاه‌های دولتی آمریکا، مستقیم یا غیرمستقیم توسط وزارت دفاع یا نهادهای اطلاعاتی-امنیتی آمریکا تامین می‌شود، و مخالفت روسای دانشگاه‌ها با قبول این پول‌ها به معنای محروم کردن دانشگاه خود از میلیون‌ها دلار بودجه پژوهشی است.

سناتور جان سی. استتنیس، سناتور وقت ایالت می‌سی‌سی‌پی، در گزارش سال ۱۹۶۹ خود به یکی از کمیته‌های سنا می‌گوید:” در برخی از جلسات کمیته بودجه، شاهدیم که روسای دانشگاه‌ها به این‌جا می‌آیند و برای پول به هم چنگ و دندان می‌کشند. چه گونه روسای دانشگاه‌ها می‌توانند تصمیماتی را توجیه کنند که CIA و وزارت دفاع و سایر نهادهای نظامی وابسته به آن را از ورود به دانشگاه های آنان منع می‌کند، در حالی که، در برخی موارد، بیش از ۵۰ درصد بودجه پروژه‌های پژوهشی دانشگاه‌ها توسط همین نهادها تامین می‌شود.”

برای نمونه، دانشگاه ایالتی میشیگان از ۱۹۵۵ تا ۱۹۵۹ یک قرارداد ۲۵ میلیون دلاری با CIA داشت تا به کارگزارن حکومت دست نشانده آمریکا در ویتنام جنوبی آموزش دهد. اساتید این دانشگاه به تدوین قانون اساسی ویتنام جنوبی و همچنین آموزش نیروهای پلیس حکومت سرکوب گر ویتنام جنوب کمک بسیاری کردند. کمیته مشورتی ویتنام در این دانشگاه، به ریاست وزلی فیشل، بارها با «نو دن گی» رییس حکومت ویتنام جنوبی دیدار داشت.

نو دن گی و وزلی فیشل

یک نمونه تاریخی دیگر، پروفسور ریچارد منزباخ، رییس دانشکده علم سیاست راتگرز بود که به استخدام CIA درآمد تا یک پروژه مطالعات اروپای غربی را به همراه دستیاران و دانشجویان خود انجام دهد، بی آن که کسی جز خود او بداند که هزینه این برنامه توسط سی آی آی تامین می شود. منزباخ در قالب «پروژه کنش گران غیر دولتی اروپا» به استخدام آن آژانس درآمده بود.

ریچارد منزباخ

یکی از فضاحت بارترین نمونه های تاریخی، ماجرای پروفسور «نداف سفران» بود. او متخصص سیاست عربی و خاورمیانه و رییس مرکز مطالعات خاورمیانه دانشگاه هاروارد بود. در اوایل دهه ۱۹۸۰ آشکار شد که بودجه ای کلان از سی آی ای گرفته است و به دانشگاه اعلام نکرده است. او ۴۵۷۰۰ دلار برای برگزاری کنفرانس «اسلام سیاست در جهان اسلام معاصر» از آژانس گرفت و به هیچ کدام از دعوت شوندگان هم چیزی در این باب نگفت. به علاوه، مبلغ ۱۰۷.۴۲۰ دلار هم برای نگارش کتابی به نام «عربستان سعودی؛جستجوی بی وقفه برای امنیت» دریافت کرد. کتابی که قرار بود پیش از چاپ توسط سی آی ای ویراستاری و تایید شود. او در پاسخ به انتقادات شدید در فضای آکادمیک، به حربه «ضد یهود بودن» منتقدان متوسل شد، ولی کمیته تحقیق داخلی هاروارد او را در پایان سال آکادمیک از ریاست مرکز برکنار کرد.

نداف سفران

با این توضیحات کوتاه، در ادامه به معرفی ده مرکز مهم مطالعات ایرانی در غرب می پردازیم، با این توضیح که برخی از آن ها به طور مستقل به ایران می پردازند، و بعضی در دل موسسات مطالعات خاورمیانه، مطالعات ایرانی را هم دنبال می کنند.

دانشگاه هاروارد: مرکز مطالعات خاورمیانه

cmes.hmdc.harvard.edu/

شهرت این مرکز به این است که یکی از بزرگ ترین مراکز تجمع دانش پژوهان و متخصصان مسایل اسلام و خاورمیانه در جهان محسوب می‌شود. تاسیس آن به سال ۱۹۵۴ باز می گردد و هدف از تاسیس آن، مطالعه بخشی مهم (ولی نه چندان شناخته شده تا آن موقع) از دنیا بود، و از این منظر اولین مرکز از نوع خود در ایالات متحده به حساب می‌آید. ماموریت اولیه آن بررسی اجزای مدرن و سنتی فرهنگ منطقه غرب آسیا بود، ولی در سال‌های اخیر دایره مطالعاتی ان به کل جهان اسلام گسترانده شده است. مرکز هاروارد دارای دو بخش آموزش و پژوهش است و بنا به آمار بزرگ ترین تولید‌کننده منابع مطالعاتی درباره منطقه خاورمیانه، در کل ایالات متحده است.

این مرکز خیلی زود به لحاظ تاسیسات و امکانات و تعداد دانشجو، گسترش چشمگیری یافت. دادن بورس های مطالعات میدانی در خود منطقه و انتشار کتاب های تخصصی از فعالیت های آن است. تمرکز مطالعاتی آن در هر دوره، بنا به اولویت های سیاسی و اقتصادی، تغییر یافته است. برای مثال، در دهه ۱۹۷۰، این مرکز روی سیاست انرژی و برنامه های توسعه متمرکز بود. در اواخر دهه ۱۹۸۰ و اوایل ۱۹۹۰، افق های مطالعاتی آن به کل جهان اسلام گسترش یافت. در همین برهه، پژوهش‌های مفصلی روی ایران و ترکیه صورت گرفت. همچنین تاریخ معاصر خاورمیانه و آموزش زبان عربی جایگاه خاصی در برنامه‌های آموزشی آن پیدا کرد.

اهداف:

شناخت هر چه عمیق‌تر و وسیع‌تر خاورمیانه و جوامع و فرهنگ‌های اسلامی در سرتاسر دنیا، نه فقط به خاطر ارزش‌های آکادمیک، بلکه برای یافتن راه‌حل های مناسب برای چالش‌های بلندمدت سیاسی و اقتصادی و سایر عرصه‌ها.

در کانون پژوهش‌ها و آموزش‌های مرکز، اشتیاق به دانش دست اول از منطقه، مبتنی بر تسلط بالا بر زبان‌های منطقه (عربی، فارسی، عبری، ترکی، کردی) قرار دارد. برنامه‌های کارشناسی ارشد و دکتری این مرکز در مطالعات خاورمیانه دامنه‌ای وسیع از فلسفه، حقوق، انسان شناسی، جامعه‌شناسی، زبان شناسی و همه شاخه‌های مرتبط این مطالعات را در بر می‌گیرد. یکی از اهداف مرکز، تربیت فارغ التحصیلانی است که قرار است رهبران آینده اقتصادی، سیاسی و فرهنگی منطقه و جهان اسلام باشند.

برنامه‌های پژوهشی بلندمدت:

پروژه تاریخ شفاهی ایران.

پروژه سوابق دادگاه‌های عثمانی.

مطالعات ترکی و عثمانی

مطالعات مراکش

برنامه اسلام در غرب

مطالعات فیلم خاورمیانه

ویلیام گرانارا، مدیر مرکز

کمیته مدیریت:

ایریت آهارونی، استیو کیتون، خالد الرقیّب، سوزان خان، روی متحده، سلندرا نداف، انتصار رب، طارق مسعود، افسانه نجم آبادی

دانشگاه استنفورد: برنامه حمید و کریستینا مقدم در مطالعات ایرانی

http://iranian-studies.stanford.edu/

هدف این برنامه، مطالعات میان-رشته‌ای درباره ایران، به عنوان یک تمدن است. در هر سال آکادمیک، این برنامه واحدهایی در مقطع کارشناسی در رشته‌هایی چون زبان، ادبیات، اقتصاد و سیاست ایران ارایه می‌دهد. بسیاری از رویدادهای دانشگاهی از قبیل کنفرانس، سمپوزیوم، گردهمایی و درسگفتارها و اجراهای هنری توسط این برنامه سازماندهی یا حمایت می‌شود.

واحدهای این برنامه شامل چنین عناوینی است:

جمعی از اساتید ثابت و مهمان مرکز از جمله عباس میلانی

ایران مدرن ۱، ایران مدرن ۲، سینمای ایران؛ تصویر و معنا، جمهوری اسلامی: سیاست و جامعه در ایران، افغانستان و پاکستان، روابط ایران و آمریکا، شکل‌گیری خاورمیانه معاصر، سلاح‌های هسته‌ای، انرژی، غنی‌سازی اورانیوم، اسلام و غرب.

مدیران برنامه:

عباس میلانی، پاسانگ شرپا، آمنه شروین امامی، شهزاد بشیر، رابرت کروزر، علا ابتکار، بهرام بیضایی، عظیم نانجی، آودری تروشکه.

عباس میلانی

درباره حمید مقدم:

او متولد ۱۹۵۶، رییس هیات مدیره و مدیرعامل شرکت املاک و ساختمان پرولوگیس، یکی از بزرگ ترین شرکت های ساخت و ساز در جهان است. او یکی از متنفذترین چهره‌های صنعت املاک و ساختمان‌سازی در ایالات متحده محسوب می‌شود. در سال‌های اخیر، او همواره عضو هیات مدیره یا مدیر عامل انجمن‌ها و موسسات اصلی صنعت املاک در آمریکا بوده است. به علاوه مقدم عضو هیات امنای دانشگاه استنفورد و مدیر شرکت مدیریت استنفورد است.

حمید مقدم

دانشگاه یو سی ال ای: مرکز مطالعات ایرانی

http://www.iranian.ucla.edu/

یکی از قدیمی‌ترین دوره‌های دکتری در مطالعات ایرانی، توسط این مرکز ارایه می‌شود (از ۱۹۶۳). برنامه دانشگاهی این مرکز، از جامع‌ترین دوره‌ها در این حوزه در کل آمریکاست، که با توجه به تمرکز جمعیت مهاجرین ایرانی در کالیفرنیا، منطقی هم به نظر می‌آید. مطالعات آن روی زبان‌شناسی قدیم و میانه ایران، تاریخ و مذاهب باستانی ایران، باستان‌شناسی و همین طور مطالعات ادب فارسی مدرن و کلاسیک. علاوه بر این، ادبیات یهودی-فارسی و تاریخ بهاییت هم به طور معمول در دروس این مرکز گنجانده می‌شود.

اساتید:

رحیم شایگان (دانشیار مطالعات ایرانی) – الیزابت کارتر (استاد باستان‌شناسی خاورنزدیک) – نادر سعیدی (استادیار تاریخ و مذهب بهایی) – لطیفه حقیقی (مدرس ادبیات فارسی)

چشم انداز و اهداف:

ماموریت آن کشف، تفسیر، حفظ و اشاعه ارزش های انسانی که دریک دوره ۵۰۰۰ ساله یا بیشتر در منطقه ای موسوم به گهواره تمدن(خاورمیانه) به وجود آمده است.

این مرکز، مهم ترین زبان های باستانی و مدرن خاورنزدیک از قبیل اکّدی، مصری باستان، عربی، آرامی، ارمنی، قبطی، عبری، فارسی، آسوری و ترکی را آموزش می دهد. برای پاسخگویی به نیاز روزافزون به شناخت این منظقه و گذشته و حال آن، اموزش هر زبان در کنار شناخت میراث فرهنگی، مسایل تاریخی و معاصر آن و زوایای فرهنگی و اجتماعی صورت می گیرد.

برخی کرس های این مرکز: فارسی مقدماتی؛ فارسی پیشرفته؛ متون فلسفی فارسی؛ متون کلاسیک فارسی؛ تمدن ایران؛ آذری مقدماتی؛ بررسی تطبیقی شش شاعر اصلی ادبیات فارسی؛ آیین بهایی در ایران: آموزه های بهایی که جامعه ایران را متحول کرد و برای مدرنیته آماده ساخت( این عنوان یک کرس است)

دانشگاه کلمبیای شهر نیویورک: مرکز مطالعات ایرانی

cfis.columbia.edu/

شاید سرشناس ترین مرکز پژوهش آکادمیک در حوزه ایران شناسی، مرکز مطالعات ایرانی دانشگاه کلمبیا باشد، که بیشترین انتشارات را هم در این حوزه داشته است. بنیان گذار آن در ۱۹۶۸، احسان یارشاطر، هنوز هم مدیر آن است. کار اصلی آن، در کنار همه رویدادهای فرهنگی و هنری، پژوهش آکادمیک و انتشار آثار دانشورانه است. این مرکز تنها یک موسسه پژوهشی است و واحد آموزشی ارائه نمی‌دهد. کتابخانه بسیار جامع و منحصر به فرد آن هم تنها در اختیار کارشناسان و محققان مرتبط با آن است و کتاب امانت نمی‌‌دهد.

پروژه‌های کنونی:

دایره‌المعارف ایرانیکا (نسخه اینترنتی و چاپی)

تاریخ ادبیات ایران

شاهنامه

بنیاد میراث فارسی

کارکنان:

احسان یارشاطر؛ مدیر مرکز

احسان یارشاطر (مدیر) – پاول آنجلینی (معاون) – احمد اشرف (پژوهشگر ارشد) – محسن آشتیانی- منوچهر کشافی- مهناز معظمی- حورا یاوری

بنیاد مطالعات ایران

http://www.fis-iran.org/

این بنیاد با هزینه و حمایت اشرف پهلوی ایجاد شده است و در اساسنامه آن، بنیادی غیر سیاسی و غیرانتفاعی معرفی شده است. در سال ۱۹۸۱ با هدف مطالعه و انتقال میراث فرهنگی ایران تاسیس شد. در این موسسه روی مسایل حکومتی و اجتماعی ایران معاصر، مطالعه می‌شود تا جهت‌های نظامی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی ایران در قرن بیست و یکم تعین و تببین شود. در عمل اما این بنیاد تریبونی برای نویسندگان و چهره‌های وابسته به رژیم پهلوی و تبلیغ میراث پهلوی است.

اشرف پهلوی در سنین مختلف

فعالیت این بنیاد شامل فصلنامه «ایران نامه» (با تاکید بر باستان‌گرایی و ایران شاهنشاهی)، تاریخ شفاهی، کانون زبان، جایزه سالانه “رساله دکتری با موضوع ایران” و مطالعات توسعه اقتصادی و اجتماعی ایران (عصر پهلوی) است.

گردانندگان:

مهناز افخمی؛ مدیر مرکز

مهناز افخمی ( مدیر) – غلامرضا افخمی (مدیر پروژه تاریخ شفاهی) – هرمز حکمت – ولی رضا نصر – آذر نفیسی – غلامرضا گلسرخی

موسسه آمریکایی مطالعات ایرانی

www.simorgh-aiis.org/

در سال ۱۹۶۷ تاسیس شد و یک شعبه آن تا اواخر سال ۱۹۷۹ در ایران فعال بود. کار مرکز، ارایه تسهیلات و کمک به دانش پژوهان آمریکایی بود که روی مسایل ایران تحقیق می‌کردند. بعد از قطع رابطه دیپلماتیک ایران و آمریکا، شعبه این مرکز تعطیل شد. پس از آن، تلاش موسسه در آمریکا، روی گسترش مطالعات ایرانی از طریق ارائه کمک‌هزینه‌ها و بورس‌های پژوهشی و برگزاری کنفرانس‌ها و سمینارها متمرکز شد.

از سال ۱۹۹۷، برخی دانشجویان آمریکایی تحصیلات تکمیلی، برای مطالعه جدی‌تر زبان فارسی به ایران هم فرستاده شده‌اند. همچنین بورس‌های پژوهشی هم به چهره های آکادمیک برجسته آمریکایی و ایرانی از سوی این موسسه اعطا می‌شود.

اهداف:

این موسسه به عنوان کنسرسیومی از دانشگاه‌ها و موزه‌های آمریکایی، و یک موسسه غیرانتفاعی، با هدف ارتقا مطالعات میان‌رشته‌ای درباره ایران و ارتقا تعاملات فرهنگی ایران-آمریکا ایجاد شد. تا پیش از انقلاب اسلامی، این موسسه یکی از مبادی اصلی تبادلات آکادمیک میان دانشگاه‌های ایران و ایالات متحده به حساب می‌آمد. هدف اصلی آن معرفی مراکز آموزش عالی ایالات متحده به دانشجویان ایرانی و حمایت از پژوهش‌های حوزه مطالعات ایرانی است.

برخی اعضای هیات امنا:

کامران آقایی (مدیر) – عباس امانت (دانشگاه ییل) – جوان آروز (موزه متروپلیتن) – کاترین بابایان (دانشگاه میشیگان) – مهرزاد بروجردی (دانشگاه سیراکیوز) – تورج دریایی  (دانشگاه کالیفرنیا-ارواین) – کارل ارنست (دانشگاه کارولاینای شمالی)

عباس امانت

مهرزاد بروجردی

موسسه بریتانیایی مطالعات ایرانی

www.bips.ac.uk

این موسسه در ۱۹۶۱، همزمان با بازدید الیزابت دوم از ایران تاسیس شد و بزرگ‌ترین و معروف‌ترین مرکز مطالعات ایرانی در بریتانیاست. مقر اصلی آن در چارلتون هاوس تراس و در بریتیش آکادمی لندن واقع شده است. هدف از تاسیس آن، طبق اساسنامه، مطالعه و پژوهش در باب فرهنگ و میراث ایران، شامل زبان‌ها، ادبیات، هنرها، مردم و باستان‌شناسی ایران است. این موسسه زیرمجموعه بریتیش آکادمی است و با همکاری با سازمان‌ها و موسساتی در سرتاسر دنیا، از پژوهش‌های مرتبط با ایران پشتیبانی مالی می‌کند، و در برگزاری سمینارها و نمایشگاه‌ها (معمولا با همکاری موزه بریتانیا) با موضوع ایران، پیشگام است.

مطابق معمول این نوع موسسات، این موسسه هم در اساسنامه به عنوان یک موسسه خیریه و غیرانتفاعی ذکر شده و معاف از مالیات هم هست. به این مفهوم، تامین هزینه‌های آن، اسما بر عهده اعضای موسسه از طریق پرداخت کمک‌ها و حق عضویت است. با این حال، دامنه فعالیت‌های آن بسیار وسیع است: بورس‌ها، کمک هزینه‌های تحصیلی و پژوهشی، تامین هزینه مسافرت‌های تحقیقی، سمینارها، کنفرانس‌ها و برگزاری اجراهای هنری و فستیوال‌ها، انتشار ژورنال و انتشار مجموعه کتب مربوط به ایران، بورس دانشجویان ایرانی، برگزاری دوره‌های آموزش زبان فارسی، انواع کنفرانس‌ها در کشورهای مختلف و….

به علاوه، عمارت مجلل این موسسه در باغ قلهک سفارت بریتانیا، دارای کتابخانه‌ای با حدود ۴۰۰۰۰ عنوان کتاب و نشریه و اسناد به زبان انگلیسی و فارسی درباره ایران است. این عمارت برای پذیرایی از دانش پژوهانی استفاده می‌شود که از سوی موسسه برای پژوهش در ایران بورس مسافرتی دریافت می‌کنند.

کتابخانه موسسه در ایران؛ قلهک

مدیران اصلی این موسسه، علی انصاری (استاد دانشگاه اندروز، رییس) و چارلز ملویل (استاد کمبریج، معاون) هستند.

علی انصاری؛ مدیر مرکز

دانشگاه لندن: مدرسه مطالعات شرقی و آفریقایی(سواز)

https://www.soas.ac.uk/

این مدرسه، تنها موسسه آموزش عالی در سرتاسر اروپاست که مختص مطالعات آسیا، آفریقا، خاورمیانه و خاورنزدیک است. مجموعه‌ای بزرگ از دانشوران و متخصصان زبان، فرهنگ و جوامع آفریقایی و آسیایی در این مدرسه گرد آمده‌اند. دانشجویان در سواس در زمینه مسایل به روزی چون دموکراسی، توسعه، حقوق بشر، هویت، سیستم‌های قضایی، فقر، مذاهب و تحولات اجتماعی این مناطق، مطالعات جامعی را می‌گذرانند. تسلط بر زبان منطقه مورد مطالعه، شرط اولیه و اساسی برای دانشجویان مشغول در این مدرسه است.

نمایی از باغ ژاپنی موسسه

هدف اعلام شده آن، تربیت کارشناسان و صاحب نظرانی است که با دانش عمیق و چندبعدی خود، تفسیرگران بدیع و دست اول چالش‌های فرهنگی، سیاسی و اقتصادی سربرآورده از این مناطق باشند که در بسیاری از موارد کل دنیا را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

کتابخانه سواز

سواس اول بار با نام «مدرسه مطالعات شرقی» در ۱۹۱۶ تاسیس شد. عنوان فعلی در ۱۹۳۸ برای آن برگزیده شد و در ۱۹۴۱ به مقر کنونی خود انتقال یافت.

مرکز مطالعت ایرانی سواس در سال ۲۰۱۰ شروع به کار کرد. این مرکز در دو بخش آموزش و پژوهش فعال است. دامنه موضوعات شامل زبان، ادبیات، مذاهب، تاریخ، اقتصاد، سیاست و روابط بین‌الملل، رسانه‌ها و سینما و موسیقی ایران است. هر ساله یک بورس مطالعاتی به نام «بنیاد میراث ایران» به دارندگان مدرک دکترا برای پژوهش با موضوع ایران از طرف این مرکز ارایه می‌شود. مدیر این مرکز در حال حاضر آرشین ادیب مقدم است و کمیته مشورتی آن را فاطمه سودآور فرمانفرمایان، نرگس فرزاد، آنابلا سربرنی و سارا استیوارت تشکیل می‌دهند.

دانشگاه حیفا: مرکز عزری برای مطالعات ایران و خلیج فارس

این مرکز با بودجه اهدایی «معیر عزری» (متولد ۱۹۲۴ در تهران)، یکی از پرنفوذترین چهره‌های آزانس یهود راه‌اندازی شد. عزری روابط شخصی با خود محمد رضا پهلوی داشت و از معماران تحکیم رابطه اقتصادی ایران و رژیم صهیونیستی در زمان پهلوی بود. او نقش اساسی در مهاجرت یهودیان ایران به سرزمین‌های اشغالی ایفا کرد. عزری در ۱۹۸۲، سازمان جهانی یهودیان ایرانی را در بیت‌المقدس (اورشلیم) بنیان گذاشت که کار اصلی آن تشویق سرمایه‌دارن یهودی ایرانی به سرمایه‌گذاری در اسراییل بود.

دیدار نصیری رئیس ساواک (نفر وسط) با مئیر عزری نماینده رسمی اسرائیل در تهران (سمت چپ) و یعقوب نیمرودی رابط موساد و ساواک

به هر حال، این مرکز یکی از فعال‌ترین مراکز پژوهشی درباره ایران، عراق و دولت‌های حاشیه خلیج فارس، در منطقه است و به باور بسیاری از کارشناسان امنیتی، یک نهاد تحت نظارت مستقیم موساد است. در اهمیت بنیان‌گذار این مرکز در اسراییل همین بس که شیمون پرز برای کتاب او در سال ۲۰۰۱ مقدمه نوشت. یکی از پروژه‌های این مرکز، ته-تل (تهران-تل آویو) است که جهت به اصطلاح تغییر چهره منفور رژیم صهیونیستی در چشم ایرانیان به راه انداخته شده است.

در ضمن از آن جا که حیفا مرکز فرقه بهاییت هم هست، سالانه کنفرانس‌ها و سمینارهای زیادی در موضوع تاریخ و معرفی بهاییت هم در این مرکز برگزار می‌گردد.

مرکز بهاییان در حیفا

مدیریت این مرکز با یهودی ایرانی‌تباری به نام «سلی شاهوار» است.

سلی شاهوار

مرکز سابان برای سیاست خاورمیانه

www.brookings.edu/about/centers/middle-east-policy

این مرکز گرچه بیشتر یک مرکز مطالعات سیاسی خاورمیانه به حساب می‌آید، لیکن به دلیل نفوذ بالایی که در فضای سیاسی و آکادمیک ایالات متحده در خصوص خاورمیانه دارد، در این فهرست آمده است. این مرکز در سال ۲۰۰۲، با پول «حیّم سابان»، تهیه‌کننده صهیونیست سینما و تلویزیون در آمریکا (مبلغی حدود ۱۳ میلیون دلار) با هدف کمک به صلح اعراب- اسراییل و حفاظت از منافع آمریکا در خاورمیانه، تاسیس شد. سخنران این مراسم افتتاحیه، عبدالله دوم شاه اردن در جمع مهمانان ویژه این مراسم (چهره‌های تاثیرگذار سیاست خارجی آمریکا) بود.

حییم سابان

این مرکز، زیرمجموعه موسسه بروکینگز (تاسیس ۱۹۱۶) است که خود یکی از پرنفوذترین، اگر نگوییم پرنفوذترین، اندیشکده‌ها در تعیین خط‌مشی‌های فکری برای شخصیت‌ها و سازمان‌های دخیل در سیاست خارجی ایالات متحده به حساب می‌آید.

مارتین ایندایک(راست)، نفتالی بنت(چپ)

در سال ۲۰۰۹، بودجه این موسسه به ۸۰ میلیون دلار رسید ( بودجه اعلام شده). تامین‌کنندگان این بودجه بنیاد فورد، بنیاد گیتز، بانک آمریکا، شرکت نفتی اکسون موبیل، خانواده سلطنتی قطر و دولت آمریکا هستند. خود مرکز سابان توسط تعدادی از تندروترین طرفداران اسراییل در ایالات متحده از قبیل مارتین ایندایک، سوزان مالونی، دنیل بایمن، بروس ریدل و کنت پولاک اداره می‌شود.

مجمع سال ۲۰۱۴ سابان

در مجامع و کنفرانس‌های این مرکز، معمولا افراد رده بالای سیاست خارجی آمریکا، اسراییل حضور دارند. جان مرشایمر و استفن والتز، دو تن از برجسته‌ترین نظریه‌پردازان روابط بین الملل، در مقاله‌ای در سال ۲۰۰۶ نوشتند: ” آن چه مرکز سابان منتشر می‌کند، هرگز حمایت ایالات متحده از اسراییل را زیر سوال نمی‌برد، و به ندرت- اگر اصلا چنین موردی باشد- انتقاد جدی به سیاست‌های اسراییل وارد می‌کند.”

نیاز به توضیح نیست که بخش زیادی از پروژه‌های این موسسه درباره ایران است، و یکی از مراکز پیشگام در پروژه “ایران هراسی” محسوب می‌شود.

جان کری؛ سخنرانی در مجمع سابان ۲۰۱۴